Ο κόσμος αλλάζει, η δουλεία όμως δεν καταργείται. Αλλάζει κι εκείνη μορφές, γίνεται πιο… δημοκρατική και συνάμα ακόμα πιο σκληρή. Γράφει ο Σωτήρης Γεωργίου

Στις 23 Αυγούστου 1791 άρχισε η εξέγερση των μαύρων δούλων στη νήσο Ισπανιόλα της Καραϊβικής (σημερινή Αϊτή και Δομινικανή Δημοκρατία), που οδήγησε στην κατάργηση του διατλαντικού εμπορίου δούλων. Μια μεγάλη νίκη της ανθρωπότητας, τότε. Η επέτειος αυτή τιμάται από το 1998 ως «Παγκόσμια Ημέρα για την Υπενθύμιση του Δουλεμπορίου και της Κατάργησής του» («International Day for the Remembrance of the Slave Trade and its Abolition»). Σταμάτησε, όμως, η δουλεία;

Αν το 1791 είχαμε την πρώτη νίκη της ανθρωπότητας, αυτή έγινε ακόμα μεγαλύτερη και απέκτησε σάρκα και οστά από τη μεγαλύτερη πράξη που έγινε διαχρονικά από πολιτικό ηγέτη. Μιλάμε για την ιστορική απόφαση του καλύτερου προέδρου των ΗΠΑ, του Αβραάμ Λίνκολν. Με αυτή, την 1η Φεβρουαρίου 1865, η Βουλή των Αντιπροσώπων στις ΗΠΑ υπερψηφίζει την 13η τροπολογία του αμερικανικού Συντάγματος. Έτσι καταργήθηκε -επίσημα- η δουλεία στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Φτάσαμε σήμερα, 230 χρόνια από τότε, κι ακόμα δεν είμαστε βέβαιοι αν καταργήθηκε πλήρως η δουλεία. Ή αν αντικαταστάθηκε για μεγάλη μερίδα του πλανήτη από μια νέα, «δημοκρατική», θα μπορούσε να πει κανείς. Αν δούμε ανακοινώσεις από διάφορες ανθρωπιστικές οργανώσεις ακόμα και σήμερα υφίσταται η δουλεία.

Αριθμοί, που κόβουν την ανάσα

Σε σχεδόν 30 εκατομμύρια υπολογίζει αυστραλιανή οργάνωση όσους ζουν υπό συνθήκες δουλείας ανά την υφήλιο. Είτε αυτό σημαίνει αναγκαστική εργασία, είτε σεξουαλική εκμετάλλευση. Είτε ακόμη και «κανονική» κληρονομική δουλεία.

Ειδικά σε κάποιες χώρες της Αφρικής και της Νότιας Ασίας, είναι κοινό μυστικό ότι υπάρχουν περιπτώσεις σύγχρονων σκλάβων. Όταν εκατομμύρια παιδάκια εργάζονται κάτω από απάνθρωπες συνθήκες για ένα δολάριο, αυτό πώς λέγεται; Μήπως αντικατέστησαν κάποιοι την τροφή του δούλου, με ένα μεροκάματο της πλάκας και του τρόμου;

Όπως αναφέρουν εκθέσεις, υπάρχουν «θύματα, που έχουν απαχθεί. Που κρατούνται πριν πωληθούν. Που παραμένουν κρατούμενοι για εκμετάλλευση. Είτε (δήθεν) μέσω «γάμου», απλήρωτης κι αναγκαστικής εργασίας, είτε ακόμη και παιδιών, που εξαναγκάζονται να πολεμήσουν».

Γεννήθηκαν σκλάβοι…

Για παράδειγμα: «Εξακολουθούν να υπάρχουν κληρονομικοί σκλά­βοι στη Μαυριτανία! Τα παιδιά γεννιούνται σκλάβοι κι αναγκάζονται να εκτελούν οικιακές εργασίες, ή να εργάζονται στα χωράφια». Αυτό υποστηρίζει ο Νικ Γκρόνο, επικεφαλής της «Walk Free». Πρόκειται για οργάνωση, που εδρεύει στην Αυστραλία. Οργάνωση, που υποστηρίζεται από την πρώην υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ, Χίλαρι Κλίντον, και τον ιδρυτή της Microsoft, Μπιλ Γκέιτς.

Το μεγάλο ερώτημα είναι όμως άλλο. Όταν δεκάδες εκατομμύρια κόσμος, ακόμα κι ανήλικα παιδιά, εργάζονται για ένα κομμάτι ψωμί (κάτω από απάνθρωπες συνθήκες) δεν μιλάμε για σύγχρονη «δημοκρατική» δουλεία;
Όταν, ακόμα και σε ανεπτυγμένες χώρες, που έχουν οικονομικά προβλήματα, ο πολίτης δεν ξέρει σε πολλές περιπτώσεις αν θα έχει δουλειά την επόμενη μέρα… Δεν ξέρει αν θα πάρει τον μισθό του… Όταν αυτά που συμφωνεί να πάρει, λόγω ανεργίας, δεν φτάνουν για να ζει ({με τα βασικά», που λέμε), τι είναι;

Σύγχρονη σκλαβιά

Όταν εργάζεσαι σε μια ψυχοφθόρα κατάσταση, μέσα στο στρες και στην αγωνία για τις βασικές σου ανάγκες, πώς λέγεται αυτό; Ασφαλώς δεν λέγεσαι σκλάβος, δεν λέγεσαι δούλος. Όμως, απέχει πολύ αυτή η κατάσταση από το φυσιολογικό, που διέπει πράγματι πολλές ανεπτυγμένες χώρες, που όλοι θα θέλαμε να ζούμε.
Από τη μια ελάχιστα απομεινάρια της κανονικής δουλείας και σκλαβιάς έμειναν στον κόσμο. Από την άλλη έρχεται «νέα σκλαβιά». Εντός εισαγωγικών, αλλά επί της ουσίας. ακόμα και το ότι όλοι σχεδόν χρωστάμε, είτε ως χώρα (άρα αυτό συνεπάγεται και πολιτική που αποβαίνει εις βάρος της ποιότητας του πολίτη, βλέπε μνημόνια), είτε ατομικά και… δημοκρατικά (μέσα από την πίστωση, για να προσαρμοστείς στον νέο τρόπο ζωής) τι είναι;

Κακά τα ψέματα. Ο κόσμος έχει πολλές προεκτάσεις. Ένας σύγχρονος κόσμος υπερανεπτυγμένος. Αλλά και χώρες που οι εργαζόμενοι ζουν τριτοκοσμικά, χωρίς τα βασικά (νερό, φαγητό), με μισθούς που δεν επαρκούν για τίποτα. Κι ένας άλλος κόσμος. Σε χώρες υπερχρεωμένες, που ένα μέρος των πολιτών ζει μέσα στο άγχος και στην αγωνία, για να έχει μια στέγη και τα βασικά του. Ζει υπερχρεωμένος, χωρίς φως στην άκρη του τούνελ…

Πολλές φορές πρέπει να υποκύπτει σε πολλά και διάφορα, για να βρει δουλειά. Άλλωστε, πολλοί -μην κρυβόμαστε- στην Ελλάδα μας, φτάσαμε να λέμε «ζούμε για να δουλεύουμε κι όχι δουλεύουμε για να ζήσουμε»! Αυτό μαρτυρά την κατάρρευση του συστήματος, παγκοσμίως.